11 oktober 2023
Beste Raadsleden,
Twee dagen geleden vernamen we bij toeval dat u donderdag 12 oktober in de Commissie Veiligheid, Bestuur en Financiën bij agendapunt 9 spreekt over de Raadsbrief Digitale Stad 2023. Bij dit agendapunt wil u specifiek praten over punten rondom digitale inclusie waarover u met de wethouder en andere partijen in debat wil gaan. De in de agenda genoemde onderwerpen zijn de onderwerpen die U op leeftijd (voorheen COSBO-ACO) en Solgu tijdens de RIB Digitale Stad op 21 maart bij u onder de aandacht hebben gebracht.
Er is sinds die tijd veel gebeurd. U op leeftijd is inmiddels in gesprek met tal van gemeentelijke diensten over digitale inclusie van ouderen. Dit heeft mede geleid tot grotere betrokkenheid van de gemeente bij landelijke ontwikkelingen op dit terrein. De gebeurtenissen en roering in de stad rond de introductie van de nieuwe webapp voor Parkeerkortingen laten zien wat er allemaal fout kan gaan als de doelgroepen niet vanaf het begin bij digitale beleidsveranderingen betrokken worden.
Graag zouden we u nog wat gedetailleerder over de ontwikkelingen en inzichten willen informeren. Een debat waar bij de Raad, vertegenwoordigers van de verschillende gemeentelijke diensten, lokale instellingen en vertegenwoordigers van de doelgroepen, zoals U op leeftijd en Solgu, zijn betrokken lijkt ons daarom een prima idee.
U op leeftijd is blij dat er binnen de gemeente sinds het RIB een aantal zaken op gang begint te komen. Tussen U op leeftijd en de gemeente (Publieksdienstverlening) hebben drie gesprekken plaatsgevonden. Ook vanuit U op leeftijd zijn stappen ondernomen. We zijn bijvoorbeeld concreet met instellingen in gesprek over het beter betrekken – en bereiken van ouderen in de wijken en hebben een werkoverzicht gemaakt met contacten en initiatieven rondom digitale inclusie en informatievoorziening.
Stand van zaken
We zien een voortschrijdende digitalisering. Voor allerhande problemen worden geautomatiseerde oplossingen gevonden. Mensen met een fysieke beperking, of mensen die gewoon niet digitaal vaardig zijn, kunnen op die manier zomaar worden buitengesloten. Ook zijn er ouderen die op een bepaald moment vaardigheden verliezen of er gewoon genoeg van hebben om digitale handelingen te plegen. Met name als het gaat om nieuwe ontwikkelingen.
Opvallend is dat er vrijwel geen overleg is met de doelgroepen zelf over ondervonden knelpunten en wensen. Er wordt gedacht vanuit beleid en niet vanuit de burger. De ontwikkelingen rond de invoering van de webapp voor de Parkeerkortingen illustreert dit. Streven moet daarom zijn het voorkomen en het oplossen van problemen die zich bij ouderen vanwege digitalisering veelvuldig voordoen.
- Wij vinden dat de gemeente in de volle breedte van het beleid, aansluitend op de missie van de Digitale Stad en de visie op de Dienstverlening, voorrang zou moeten geven aan het voorkomen van deze uitsluiting. U op leeftijd wil hier graag bij worden betrokken en over meedenken.
- Er moet altijd een niet-gedigitaliseerd alternatief beschikbaar zijn. Persoonlijk contact en ondersteuning moet op alle onderdelen mogelijk blijven. Dus liever niet de diensten (bij voorbeeld telefonisch door mensen geleverd) vervangen door geautomatiseerde processen die digitale vaardigheden en soms ook bepaalde hardware vereisen.
- In Utrecht moet een betere afstemming en samenwerking komen tussen gemeente en instellingen die zich bezighouden met de ondersteuning van mensen bij digitale processen in de stad en in de wijken.
- Activeren en stimuleren van lokale ouderenorganisaties en U op leeftijd om ouderen te informeren en stimuleren en ervaringsdeskundigen te werven om de passende ondersteuning te ontwikkelen, vorm te geven, uit te voeren en te monitoren.
Zoals eerder aangeven zijn er vanuit U op leeftijd in de afgelopen periode gesprekken gevoerd met verschillende vertegenwoordigers van gemeente en stedelijke instellingen. Hieruit komt naar voren dat er weinig of geen directe contacten zijn met ouderen. Er wordt ad hoc gesproken met de doelgroep over hun wensen en knelpunten. Vaak weet men niet hoe ouderen in de stad en wijken kunnen worden bereikt. Vanuit U op leeftijd zijn verschillende ambtenaren geholpen aan contacten en locaties in wijken. Opvallend was dat steeds dezelfde vragen kwamen uit afzonderlijke afdelingen en dat er geen onderling contact of coördinatie was binnen de gemeente. Ook de rol van de Wijkbureaus in deze was onduidelijk.
Wij vinden dat de toegankelijkheid voor de bewoners die dit betreft een flinke oppepper kan gebruiken. Alle gemeentelijk betrokkenen deelgenoot maken van het probleem, levert slechts op termijn iets op in dit kader. Verwijzing naar websites, of de (digitale) voorzieningenkaart is goed voor toeleiders, maar de eenzame digibeet wordt daar niet direct iets wijzer van. Er moet meer gedacht worden vanuit de wens van de burger dan vanuit de wensen vanuit gemeente en voorschriften van wettelijke regelingen. Het zijn de minder bekwame en minder kapitaalkrachtige mensen voor wie allerlei overheidsmaatregelen worden bedacht. En juist die hebben er dan geen toegang toe.
Daarom willen we dat de gemeente het voortouw neemt om snel samen met stedelijke partners met een oplossing te komen. Hetzij door zelf iets te construeren, hetzij door een organisatie die dat goed kan de opdracht te verstrekken hiervoor te zorgen. Dat kan onder meer door in de nieuwe aanbesteding van het welzijnswerk in 2024 speciaal aandacht te besteden aan ouderenwerk en digitale inclusie.
U op leeftijd wil daarover in praktische zin graag meedenken met als inzet ouderen zelf inschakelen bij de vormgeving- en uitvoering van het beleid. Dat kan met ouderen direct en via intermediairs zoals mantelzorgers, wijkprofessionals en sociale netwerken. Hierbij kan onder meer gebruik worden gemaakt van panelleden van Meetellen: https://utrecht.meetellen.nl/ en ouderenpanels van de ouderenorganisaties.
U op leeftijd hoopt dat deze mail u extra motivatie biedt om het debat met de wethouder en andere partijen in de stad over het onderwerp digitale inclusie te doen plaatsvinden. U op leeftijd wil graag bij de voorbereiding van dit debat worden betrokken.