Digitale dwang: wie blijft achter?
Yvon Hoogendijk, directeur U op leeftijd
Dit weekend streken wij neer bij onze favoriete lunchroom voor een kop koffie met zelfgemaakte taart. Tot onze verbazing was de kaart veranderd in een sticker met QR-code. Geërgerd en een hoop gehannes later, lukte het ons nog steeds niet om decafé koffie te bestellen. Stond niet in de digitale lijst. Gek, want we dronken het daar al jaren. Bij navraag aan de bar bij de ons bekende serveerster was het geen probleem om de bestelling alsnog op te nemen. Het taartje lieten we schieten en teleurgesteld verlieten we voor de laatste keer de lunchroom. We zullen vooral het leuke contact missen.
Steeds meer grijpt de digitalisering om ons heen. Zo steunt minister Beljaarts het idee om productinformatie van voedsel achter een QR-code te verbergen. Supermarkten juichen dit toe: goedkoper en efficiënter. Maar zullen senioren deze code gaan scannen voor elk product in de supermarkt? Ik denk het niet. Het risico dat we niet weten wat voor voedsel we kopen wordt groter. En wat als je geen smartphone hebt? Pech gehad?
Ook Utrecht dacht efficiënt te zijn met een nieuwe digitale parkeermethode. Het resultaat? Chaos en uitsluiting. Utrechtse senioren ontvangen minder bezoek omdat een parkeerplek regelen ineens een digitale hindernisbaan is. Mantelzorgers gaan minder vaak op bezoek bij hun moeder of geven de boodschappen af bij de deur, omdat de parkeerkosten anders te hoog oplopen. Gelukkig erkent de gemeente Utrecht nu dat de impact onderschat is.
Het gebeurt vaak: digitalisering wordt doorgevoerd zonder vooraf te toetsen of senioren mee kunnen doen en analoge alternatieven zijn niet voorradig. In Nederland is daardoor digitale uitsluiting een keiharde realiteit voor 4,5 miljoen mensen, waaronder veel senioren. Mensen zonder e-mailadres die geen zorgverzekering meer kunnen afsluiten. Mensen zonder internet die geen paspoort kunnen vernieuwen. Terwijl de overheid digitalisering omarmt, staat 25% van de inwoners in de kou.
Technologie kan helpen, maar dan onder de goede condities. Digitalisering moet begrijpelijk en toegankelijk zijn. Er moet hulp zijn op fysieke locaties, betaalbaar internet en eenvoudig werkende apparaten en apps. Mensen moeten niet worden gedwongen in een systeem dat hen buitensluit. Laten we digitalisering inzetten voor vooruitgang en meedoen – voor iedereen, niet alleen voor bedrijven die eraan verdienen.